Aziz Koçal // Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) ve Tüketiciyi Koruma Derneği (TÜKODER) Genel Başkanı
Tur sözleşmeleri yönetmeliğinde yapılan değişiklik ile sözleşme fesihlerinde iki ayrı uygulama getirildi.
Birincisi, 5/2/2020 tarihinden itibaren ifası öngörülen ve hava yolu ile ulaştırma içeren paket tur sözleşmelerine ilişkin. Bu sözleşme feshedildiğinde tur düzenleyicisi veya aracısı tarafından hava taşıma işletmelerine ödenen ve belgelenen uçuş bedelleri, uçuş yasağı kalktıktan sonra altmışıncı günü izleyen on dört gün içerisinde iade edilmesi.
İkincisi ise, katılımcı tüketicinin bilgilendirilmesi ve açık onayının alınması koşuluyla, ödenmesi zorunlu masrafların (vergi harç vb.) hariç olmak üzere iadesi gereken bedelin, uçuş yasağı kalktıktan sonraki altmışıncı günü izleyen on dört gün içerisinde iade edilmesi.
Tüketiciyi koruma amaçlı her iki maddenin de uygulanabilirliği tüketicinin onayına bırakılmıştır.
Korona virüsünün yayılmasını önlemek amaçlı uygulanan tedbirler nedeniyle vatandaşların programlanan tatil programları alt üst olmuştur. Alınan tedbirler çerçevesinde uygulanan kısıtlamalar nedeniyle tüketici önünü göremediğinden birçoğunun da tatil programının süresi geldiğinden tur şirketleri ile yaptıkları sözleşmeleri fesih taleplerini ilgili tur şirketlerine bildirdiler ancak tur şirketleri tüketicinin yasal hakkı olan bu taleplerini yerine getirmeyerek tüketiciyi oyalama yoluna giderek başka alternatifler vatandaşa sunmaya başladılar. Elbette tüketiciye sunulan alternatiflerde mutabakat sağlanıyor ise sorun ortadan kalkıyor, ancak tatil programını iptal eden ve bu yıl tatil yapma fırsatı olamayacak vatandaşlarımızın iptal taleplerinin yerine getirilmesi yaptıkları ödemelerin iadesi gerekirken, tüketicilerin mağduriyeti sürmektedir.
Ticaret Bakanlığına yansıyan şikayetler çerçevesinde bu tebliğin çıkarıldığını anlıyoruz.
*Tüketicinin normal uygulamada paket turların düzenleme tarihinden 30 gün öncesine kadar hiçbir cezai şart ya da kesinti ödemeden sözleşmeyi fesih hakkı olup, bedel iadesinin de sözleşme fesih bildiriminin tur düzenleyicisi ya da aracısına iletilmesine müteakip 14 gün içerisinde iadesi zorunludur.
Bu zorunluluk halen devam etmekle birlikte Bakanlık tur düzenleyicisi veya aracısı ile tüketicinin anlaşması durumunda ikinci bir alternatif getirmiştir.
Bu uygulama yönetmelikte tüketici rızasına bağlanmış olsa da uygulamada, tur şirketleri bu uygulamayı pazarlık konusu yaparak, yapılan ödeme halen tur şirketinin kasasında bulunması, gücün tur şirketinde olması nedeniyle, tüketiciyi bu uygulamayı kabul ettirmeye zorlayacaktır. Güçsüz olan ve verdiği parayı bir şekilde kurtarmaya çalışmak isteyen tüketici bunu zorunlu olarak kabul edecektir.
Ayrıca bu sürede paket tur şirketleri tüketiciden aldıkları bu paraları ucuz kredi olarak çalıştıracak ve hiçbir faiz ödemeden uzun bir süre kullanacaktır.
Özellikle belirtmek gerekir ki; tur şirketleri ödemeleri almış kasalarında bekletmekte ya da başka borçlarını tüketicinin parası ile ödediler, aslında tüketicinin bu parası tur gerçekleştiği anda harcanması gerekmektedir, ya da erken rezervasyon avanslarında.
Tüketicinin emanet parasını neden uzun bir süre hiçbir faiz olmadan paket tur şirketleri kullansın, aynı uygulama uçak şirketlerinden alınan biletler içinde yapılmıştır. Bu uygulama yapılacak ise iade için geçen sürelere yasal faiz işletilmelidir.
Bakanlık her ne kadar tüketiciyi koruma adına tüketicinin onayı şartını getirmiş ise de bu tebliğden sonra hiçbir tur şirketi sözleşme fesih tarihini takip eden 14 gün içerisinde ödeme yapmayacak tüketicinin önüne bu düzenlemeyi koyarak tüketiciyi buna zorlayacaktır.
Çünkü onlarda biliyor ki uyuşmazlık halinde dosya tüketici hakem heyetlerine gidiyor, burada en az altı ay sürmekte (ki bu süre dosya yoğunluğu olunca bir yıla çıkıyor)
Tüketici de bu kadar uzun süre beklemekten ise tur şirketinin bu teklifini kabul etmek zorunda kalacaktır.
Bakanlık bu tebliğ hazırlanırken, geri ödemelerde yeni tebliğ hükümlerinin uygulanmasında yasal faiz uygulamasını koymalıydı. Ticaret Bakanlığı bu tebliğ uygulamasını kaldırmalı normal uygulama olan 30 gün önceden bildirim halinde şirketler yasadan kaynaklı tüm sorumluluklarını yerine getirmeye devam etmeli, ya da yeniden gözden geçirerek, tebliğ hükümlerinden yararlanmak isteyen tur şirketlerinin geri ödemesinde mutlaka faizi ile geri ödeme seçeneğini de eklemelidir. Ancak bu şekilde adalet sağlanmış olur.
Bu tebliğde güçlü olan tur şirketleri korunmuştur, tüketicinin emanet parasını ucuz kredi olarak kullanma hakkı verilmiş, tüketici pazarlık masasına mahkum edilmiştir.
Tur şirketleri burada tüketiciye benim verdiğimle yetin yoksa çok zor alırsın algısının yerleşmesini sağlayacaklardır.
Bu tebliğ ile tüketicilerin şikayetleri ve mağduriyetleri dikkate alınmamış, Tur şirketlerinin talepleri dikkate alınarak, sözleşme fesih halinde geri ödemenin süresini uzatmıştır.
