Turhan Çakar // Tüketici Hakları Derneği THD Genel Merkezi Genel Başkanı
- Felaketten müteahhitler ve resmi kuruluşlar sorumludur.
- Konutlar tüketicinin güvenlik hakkına, bilime, tekniğe uygun yapılmak zorundadır.
- Tüketicinin güvenlik hakkına aykırı ağır kusurlu konutlar felaketin nedeni.
- Konut ve yapılaşmada rant anlayışına son verilmeli.
- Tarım topraklarında yapılaşma yasaklanmalı.
- İmar afları ve barışları yasaklanmalı.
- Deprem felaketinin tüm sorumluları cezalandırılmalı ve hesap vermeli.
- Binalarda standarda uygun malzeme kullanılmalı, asbestli malzeme kullanımı yasaklanmalı.
Ağır kusurlu ve tüketicinin güvenlik hakkına aykırı olarak üretilen konut ya da yapıların bir depremde yıkılmaları sonucunda afetler, felaketler oluşur. Oluşan afetler, felaketler nedeniyle insanlar ölür, yaralanır, maddi ve manevi zarar uğrarlar.
Tüketicin güvenlik hakkına, bilime, tekniğe ve standartlara aykırı rantçı yapılaşma deprem felaketinin nedeni.
Deprem sonucunda binaların, konutların yıkılmasıyla oluşan afetten zarar gören depremzedelerin hakları vardır.
Depremzedeler sorumlulara karşı maddi ve manevi tazminat davası açabilir.
Deprem felaketinin sorumluları kimlerdir?
- Depremde yıkılan binayı ve konutu yapan, satan müteahhitler, şirketler, yapı sahipleri
- Belediyeler, valilikler, Çevre- Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı
- Yapı denetim şirketleri, yapı denetçileri, mühendisler, mimarlar
Deprem felaketinde zarar gören depremzedeler haklarını kimlerden nasıl arayacaklar?
- Yıkılmış olan konutu – daireyi ya da binayı müteahhitten veya şirketten satın alan tüketici, konutun ağır kusurlu ve depreme dayanıksız olarak üretilmesinden dolayı yıkılmış olması nedeniyle, 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında tüketici mahkemesinde müteahhit veya şirkete maddi ve manevi tazminat davası açabilir.
- Kirada oturan depremzedeler, kiraya veren ev sahiplerine ve binayı yapan müteahhitlere karşı Türk Borçlar Kanunu’na göre sulh hukuk veya asliye hukuk mahkemelerinde maddi ve manevi tazminat davası açabilirler.
- Deprem felaketinden zarar gören herkes yıkılan binayı yapan müteahhitte karşı sözleşme ilişkisi olsun ya da olmasın Türk Borçlar Kanunu’na göre sulh hukuk veya asliye hukuk mahkemelerinde maddi ve manevi tazminat davası açabilirler.
- Deprem felaketinden zarar görenler belediyeye, valiliğe, Çevre- Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına karşı Türk Borçlar Kanunu ve İdari Yargılama Usul Kanununa göre hizmet kusurundan dolayı maddi ve manevi tazminat için idari mahkemelerde tam yargı davası açabilirler.
- Deprem felaketinden zarar görenler sorumluluğu olan yapı denetim şirketlerine, yapı denetçilerine, mühendislere, mimarlara karşı Türk Borçlar Kanunu’na göre sulh hukuk veya asliye hukuk mahkemelerinde maddi ve manevi tazminat davası açabilirler.
Felaketten alınması gereken dersler ve yapılması gerekenler
- Konut ve yapılaşma tüketici haklarına, bilime, tekniğe ve standartlara uygun olmalı
- Konut ve yapılaşmada rant anlayışına son verilmeli
- Tarım topraklarında yapılaşma yasaklanmalı
- İmar afları ve barışları yasaklanmalı
- Deprem felaketinin tüm sorumluları cezalandırılmalı ve hesap vermeli
- İnşaat sektörü, müteahhitlik ve özel yapı denetim sistemi, DASK her yönüyle masaya yatırılmalı
- İmar, yapılaşma ve konut mevzuatı her yönüyle masaya yatırılmalı
- Belediyeler ile merkezi yönetimin konut ve yapılaşmadaki görev ve sorumlulukları masaya yatırılmalı
- Yapılacak binalarda standardına uygun ve eksiksiz malzeme kullanılmalı
- Asbestli malzemelerin bina yapımında kullanımı yasaklanmalı
- Konut ve yapılaşmada sorumlu olan belediye ve merkezi yönetim görevlilerinin liyakat sahibi olmalarına önem verilmeli
- Türkiye’deki mevcut konutların ve yapıların depreme dayanıklılığı gözden geçirilmeli ve gerekli tüm önlemler alınmalı
- AFAD ve Kızılay’ın bugünkü yapıları masaya yatırılmalı, önümüzdeki depremlerde etkin, hızlı ve sorun çözücü bir yapıya ulaşabilmeleri için gerekli önlemler alınmalı.
- Depremzedelerin ve onların her dereceden okullarda okuyan çocuklarının ekonomik, sosyal ve psikolojik sorunlarına devletçe acil çözüm bulunmalı
