Aziz Koçal //Tüketiciyi Koruma Derneği (TükoDer) Genel Başkanı
İstanbul ili Bakırköy ilçemizde yaşanan Pazar yeri sorunu, Şehirlerde kurulan Pazar yerlerinin Belediyeler ile pazarcılar arasında yaşanan sorunların sadece bir tanesidir. Belediyeler ve pazarcılar arasında yaşanan sorunlar da fatura tüketiciye yansımaktadır.
Mahallelerde kurulan Semt Pazarlarının amacı; güvenli, ucuz ve besin değeri yüksek, sebze meyve ve diğer bazı gıda ürünlerinin tüketicinin hak ve menfaatlerinin korunarak, kısa mesafelerde mahalle halkı ile buluşturulmasıdır. İlçelerde kurulan pazarlara baktığımızda ise mahallelerde sokak veya cadde üzerine kurulan pazarlar ile yine ilçe merkezinde ya da mahallenin boş bir kamusal alanında kurulan üstü kapalı yanları açık pazarlar olduğunu görüyoruz.
İstanbul’da bazı ilçelerde kurulan mahalle / Semt Pazarlarının zaman zaman yeri değiştirilmekte ya da kaldırılmakta, bu nedenle de Pazar Esnafı ile belediyeler arasında sorunlar yaşanmaktadır.
Semt Pazarlarının bir tarafının tüketici olması nedeni ile kurulması, kaldırılması veya başka bir yere taşınması konusunda öncelikli mahalle halkının görüşleri alınmalıdır. Yapılaşmaların çoğalması, trafik akışının yoğunlaşması gibi nedenler ile acil durumlarda sokak veya caddeye girişlere engel oluşturması, itfaiye ve ambulans gidişlerini aksatması nedeniyle bazı Pazar yerleri belediyelerce ya kaldırılmakta ya da başka bir alana taşınmaktadır.
Semt ve üretici pazarları; 12/Temmuz/2012 Tarih 28351 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanan “Pazar Yerleri Hakkında Yönetmelik” hükümleri çerçevesinde oluşturulur. İlgili yönetmeliğin 7/2 maddesinde “belediyenin imar ve denetim ile ilgili müdürlüklerinden görevlendirilecek iki temsilci ile il müdürlüğü, il/ilçe emniyet müdürlüğü, il/ilçe gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüğü, il/ilçe sağlık müdürlüğü/ilçe sağlık grup başkanlığı, ilgili meslek kuruluşu ve ziraat odası ile o yerde faaliyet gösteren en fazla üyeye sahip tüketici örgütünce belirlenecek birer temsilci olmak üzere on üyeden oluşan Pazar yeri kuruluş komisyonu oluşturulur” hükmü yer almaktadır. Bu komisyon Pazar yerleri açılışı, kapanışı veya taşınması ile ilgili gerekli incelemelerde bulunur ve belediye meclisine rapor sunar.
Bazı belediyelerin, yönetmeliğin bu hükmünü uygulamadığı görülmektedir. Dolayısı ile de Pazar esnafı ve mahalle sakinleri ile sorunlar yaşanmaktadır.
Pazaryerleri kuruluşunda ise bahsi geçen yönetmeliğin ‘Pazar yerinde bulunması gereken hizmet tesisleri ve özellikleri’ ile ilgili altıncı maddesi, Pazar yerlerinin alan büyüklüğü, Pazar yerlerinde elektronik tartılar, hoparlör sistemi, güvenlik kameraları, tuvalet (seyyar tuvalet), trafik akışının engellenmemesi ve acil durum giriş çıkışlarının açık tutulması gibi özellikler sıralanmıştır. Mahalle semt pazarlarında bunlara rastlamak mümkün değil.
Büyükşehirlerde bulunan semt pazarlarının gözden geçirilerek, yönetmeliğe uygun hale dönüştürülmesi, özellikle tüketicinin mal ve can güvenliği açısından önemlidir. Yeni kurulacak Pazar yerleri mahalle halkının tamamına hitap edebilecek mesafede yaratılacak olan kamusal alanlar, üstü kapalı çevresi açık semt pazarı olarak kullanılmalıdır.
Yeni Pazar yerleri kurulana kadar ise, mevcut yerler gözden geçirilerek, Pazar kurulan cadde veya sokaklarda acil durumlar göz önünde bulundurularak ambulans ve itfaiye çıkışları ile trafiğin genel akışına engel oluşturulmamalı, özellikle sokakların çakıştığı dört yol dediğimiz yerlerin Pazar tezgahı ile kapatılmaması, o alanlarda Pazar araçlarının park etmelerine müsaade edilmemelidir. Pazar alanlarının belirli yerlerine elektronik tartı konarak tüketicinin aldığı ürünlerinin tartı kontrolünün sağlanması, güvenlik sisteminin oluşturulması, Tuvalet ihtiyaçlarının giderileceği, seyyar tuvaletler ve lavaboların kurulması gibi önlemlerinin alınması gerekir.
Bakırköy’de yaşanan Zuhuratbaba mahallesi semt Pazar yeri sorununun nedeni, mahalle halkına yeterli bilgilendirmelerin yapılmadan, Pazar esnafına yeterli bilginin verilmeden, en önemlisi alternatif Pazar yeri belirlenmeden ve yönetmelik hükümleri gereği oluşturulan komisyonda tüketici temsilci ile bazı kurum temsilcilerinin bu yöndeki görüş ve önerileri dikkate alınmadan Pazar yerinin kaldırılması olmuştur. Mahalle halkı, haftalık sebze meyve ve bazı gıda maddeleri ihtiyaçlarını daha uzak bir mesafeden bir başka mahalle semt pazarından karşılamak zorunda bırakılmıştır.
Bakırköy Belediyesi Zuhuratbaba mahalle halkı, esnaf ve bölgede bulunan STK temsilcileri ile mahalle muhtarı ve yönetmelik hükümleri gereği oluşturulan komisyon üyeleri ile bir araya gelerek, birilerine ayrı bir rant kapısı açmayacak, özelde Zuhuratbaba mahallesi genelde ise Bakırköy halkının menfaatlerine uygun Tüketicilerin ucuz kaliteli sağlıklı sebze meyve ve gıdaya ulaşabileceği Pazar yerinin teknik anlamda meslek odalarının da görüşleri alınarak acilen belirlenmesi gerekir.
Ayrıca Bakırköy belediyesinden bölgede bulunan tüketiciler olarak, bölge çevre ilçe ve köylerinde bulunan üreticilerin ve üretici kooperatiflerinin ürünlerini aracısız şekilde tüketiciler ile buluşturacağı (Kadıköy örneğinde olduğu gibi) genel bir Pazar yeri beklediğimizi de belirtmek isteriz.